อิสราเอลและฮามาสต่างกล่าวโทษว่าฝั่งตรงข้ามเป็นผู้ละเมิดข้อตกลงก่อน และการสู้รบหลังจากนั้นก็ทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ 

ฝั่งอิสราเอลยกระดับการโจมตีทางบกและทางอากาศในกาซา และเปิดทางให้ชาวอิสราเอลเชื้อสายยิวเข้าไปตั้งถิ่นฐานเพิ่มเติมในเขตเวสต์แบงก์ซึ่งเป็นดินแดนปาเลสไตน์ที่มีพรมแดนติดกับกรุงเยรูซาเลมในภาคกลางและพื้นที่ทางเหนือของอิสราเอล ทั้งยังขยายปฏิบัติการด้านอาวุธไปยังประเทศเพื่อนบ้านอย่างเลบานอนเพื่อตัดกำลังของกลุ่มติดอาวุธฮิซบอลเลาะห์ซึ่งเป็นแนวร่วมทางอุดมการณ์ในการปลดปล่อยปาเลสไตน์ของกลุ่มฮามาส โดยอิสราเอลลอบสังหารผู้นำระดับสูงของฮามาสและฮิซบอลเลาะห์ได้สำเร็จในปี 2024 ทำให้อิสราเอลกลายเป็นฝ่ายที่มีแต้มต่อในการทำสงครามกาซา 

ระหว่างที่สงครามดำเนินไปอย่างดุเดือด ประชาชนปาเลสไตน์บาดเจ็บล้มตายหลายหมื่นคน ส่วนฝั่งอิสราเอลสูญเสียชีวิตนายทหารและตัวประกันเพิ่มอีกนับร้อย รัฐบาลสหรัฐอเมริกาซึ่งนำโดย โจ ไบเดน ประธานาธิบดีคนที่ 46 จากพรรคเดโมแครต ร่วมมือกับรัฐบาลกาตาร์และอียิปต์ ผลักดันให้อิสราเอลกับฮามาสเจรจาหยุดยิงครั้งที่ 2 แต่เจอแรงต่อต้านอย่างหนักจากนักการเมืองชาตินิยมขวาจัดทั้งในอิสราเอลและสหรัฐฯ ที่มองว่าการพูดคุยกับฮามาสคือการยอมอ่อนข้อให้กับ ‘กลุ่มก่อการร้าย’ 

เสียงคัดค้านข้อตกลงหยุดยิงที่ดังสุดมาจาก อิทามาร์ เบน-เกวียร์ รัฐมนตรีความมั่นคงของอิสราเอลและสมาชิกพรรคพลังยิว (Jewish Power) ที่ระบุว่าการเจรจากับฮามาสไม่ต่างอะไรกับ ‘การทำข้อตกลงกับปีศาจ’ เพราะเขาไม่เชื่อว่าฮามาสจะยอมทำตามข้อตกลงอย่างว่าง่าย 

อิทามาร์ เบน-เกวียร์ และสมาชิกพรรคพลังยิว แถลงท่าทีต่อการหยุดยิง

เบน-เกวียร์และสมาชิกพรรค JP อีก 2 คนที่ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรี 2 กระทรวงประกาศถอนตัวจากการเป็นแนวร่วมพรรครัฐบาล ทำให้รัฐบาลผสมของอิสราเอลภายใต้การนำของนายกรัฐมนตรี เบนจามิน เนทันยาฮู มีเสียงข้างมากในสภาลดลงจาก 68 เสียง เหลือเพียง 62 เสียง จากจำนวนสมาชิกสภาทั้งหมด 120 เสียง และประเด็นนี้อาจส่งผลกระทบต่อการดำเนินเงื่อนไขตามข้อตกลงหยุดยิงในระยะที่ 2 หรือ 3 จนถึงขั้นที่ไม่อาจดำเนินการต่อไปได้ 

นอกจากนี้ โดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐฯ คนที่ 47 ซึ่งเข้าพิธีสาบานตนรับตำแหน่งสมัยที่ 2 ในวันที่ 20 มกราคม 2025 ก็ประกาศในเชิงข่มขู่ก่อนหน้านั้นไม่นานว่า ถ้าหากอิสราเอลกับฮามาสไม่สามารถบรรลุข้อตกลงหยุดยิงได้ก่อนที่เขาจะเข้ามาปฏิบัติหน้าที่อย่างเป็นทางการ จะต้องเจอกับภาวะ ‘นรกแตก’ (all hell will break out) อย่างแน่นอน 

แม้ว่าทรัมป์ไม่ได้ระบุชัดเจนว่า ‘ความนรกแตก’ ที่เขาพูดถึงคืออะไรแน่ แต่ถ้าดูจากผลงานที่ผ่านมาในสมัยที่เคยดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐฯ ช่วงปี 2017-2021 ก็มีความเป็นไปได้มากว่าทรัมป์อาจสนับสนุนรัฐบาลอิสราเอลให้ใช้กำลังอาวุธกวาดล้างฮามาสโดยไม่สนใจชีวิตของพลเรือนปาเลสไตน์ ซึ่งอาจละเมิดเงื่อนไขของแนวทางสองรัฐ (two-state solution) ที่คณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ (UNSC) เสนอเป็นพิมพ์เขียวเพื่อแก้ปัญหาความขัดแย้งในตะวันออกกลางโดยมีเนื้อหาสำคัญระบุว่าประเทศสมาชิก UN ต้องรับรองสถานะรัฐของทั้งฝั่งอิสราเอลและปาเลสไตน์เพื่อนำไปสู่การเจรจายุติความขัดแย้งและหาหนทางอยู่ร่วมกันโดยสันติ

ข้อตกลงหยุดยิงระหว่างอิสราเอล-ฮามาสที่มีผลตั้งแต่วันที่ 19 มกราคม 2025 มีการริเริ่มเจรจาตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2024 โดยมีประธานาธิบดี โจ ไบเดน แห่งสหรัฐฯ เป็นตัวตั้งตัวตี และมีรัฐบาลกาตาร์กับอียิปต์เข้าร่วมเพื่อเป็นตัวกลางไกล่เกลี่ยคู่ขัดแย้งทั้งสองฝ่าย แต่หลังผลเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐฯ สิ้นสุดลงในเดือนพฤศจิกายน 2024 ว่าที่ประธานาธิบดีคนใหม่อย่าง โดนัลด์ ทรัมป์ ได้ส่งตัวแทนฝ่ายนโยบายต่างประเทศของตัวเองไปเข้าร่วมการเจรจาข้อตกลงหยุดยิงครั้งนี้ด้วยเช่นกัน

ประธานาธิบดี โจ ไบเดน กล่าวสุนทรพจน์หลังบรรลุข้อตกลงหยุดยิง

เมื่ออิสราเอลและฮามาสประกาศเมื่อวันที่ 15 มกราคม 2025 ว่าจะลงนามรับรองข้อตกลงหยุดยิงอย่างเป็นทางการ ทั้งไบเดนและทรัมป์ต่างประกาศความสำเร็จโดยกล่าวอ้างว่าเป็นผลงานของตนเอง และสมาชิกพรรครีพับลิกันหลายรายก็ระบุว่าท่าทีแข็งกร้าวของทรัมป์ทำให้ฮามาสยอมรับเงื่อนไขในข้อตกลงแต่โดยดีหลังจากที่เคยเตะถ่วงไม่ส่งตัวแทนเข้าร่วมการเจรจาหลายครั้ง 

ขณะที่ฝั่งฮามาสให้เหตุผลว่าที่ไม่ส่งตัวแทนเข้าร่วมการเจรจาหยุดยิงหลายครั้งเป็นเพราะฝ่ายอิสราเอลลอบสังหารผู้นำของฮามาส ทั้งยังทิ้งระเบิดใส่โรงพยาบาล โรงเรียน และระบบสาธารณูปโภคหลายแห่งในปาเลสไตน์ เข้าข่ายละเมิดกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ (IHL) ซึ่งระบุเงื่อนไขการทำสงครามว่าจะต้องไม่โจมตีสถานที่สำคัญของพลเรือน จึงมองว่าอิสราเอลไม่มีความจริงใจที่จะยุติความขัดแย้ง แต่ในที่สุดฮามาสก็ยอมรับข้อตกลงหยุดยิงกลางเดือนมกราคม 2025 โดยระบุว่าเป็นเพราะต้องการให้ประชาชนปาเลสไตน์ได้รับความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรม และเงื่อนไขในข้อตกหยุดยิงแบ่งเป็น 3 ระยะ 

ชาวปาเลสไตน์ราว 1.9 ล้านคนกลายเป็นผู้พลัดถิ่นและต้องกระจัดกระจายไปอาศัยอยู่ตามค่ายพักพิงชั่วคราวซึ่งไม่ได้มีสภาพความเป็นอยู่ที่ดีเท่าไรนัก ทั้งยังต้องประสบกับสภาพอากาศหนาวเย็นช่วงฤดูหนาว แต่ผู้ได้รับผลกระทบเหล่านี้ไม่มีเครื่องป้องกันความหนาวเพียงพอ เช่นเดียวกับอาหารและยาที่ขาดแคลนเพราะเส้นทางลำเลียงเสบียงอาหารและความช่วยเหลือถูกตัดขาดด้วยภาวะสงคราม ทำให้เกิดโรคติดต่อในระบบทางเดินหายใจภายในค่ายผู้อพยพ ส่งผลกระทบต่อประชากรกลุ่มเปราะบางอย่างเด็กและผู้สูงวัย

แม้ข้อตกลงหยุดยิงจะมีผลบังคับใช้ในวันที่ 19 มกราคม 2025 แต่ชาวปาเลสไตน์จำนวนมากที่คิดจะกลับไปยังภูมิลำเนาอาจต้องเจอกับภาวะไร้ที่อยู่อาศัยเช่นเดิม โดยสำนักข่าว Aljazeera รายงานว่า 92 เปอร์เซ็นต์ของบ้านเรือนประชาชนในกาซาถูกทำลายหรือได้รับความเสียหายอย่างหนักจากการโจมตีของอิสราเอล ขณะที่ 88 เปอร์เซ็นต์ของโรงเรียน และ 50 เปอร์เซ็นต์ของโรงพยาบาลที่มีอยู่แต่เดิมถูกทำลายจนไม่สามารถดำเนินการต่อได้ ซึ่งเป็นข้อมูลอ้างอิงจากรัฐบาลในฝั่งฉนวนกาซา

อีกประเด็นที่น่ากังวลไม่แพ้กันคือการบูรณะฟื้นฟูที่อยู่อาศัยในชุมชน รวมถึงถนนหนทางและสาธารณูปโภคต่างๆ ในกาซาอาจต้องใช้เวลาเป็นปี เช่นเดียวกับพื้นที่เพาะปลูกซึ่งถูกทำลายไปมากมาย การฟื้นฟูระบบเกษตรกรรมในกาซาจึงเป็นเรื่องยากเย็นไม่แพ้กัน ซึ่งเมื่อผลผลิตทางการเกษตรไม่เพียงพอต่อความต้องการของประชากรก็จะส่งผลให้เกิดภาวะขาดแคลนอาหารจนต้องพึ่งพาความช่วยเหลือจากภายนอกเช่นเดิม 

อย่างไรก็ดี งบประมาณความช่วยเหลือจากภายนอกที่จะส่งมายังกาซาอาจถูกแทรกแซงหรือระงับยับยั้งจากอิสราเอลและสหรัฐฯ เพราะที่ผ่านมารัฐบาลอิสราเอลตั้งข้อสงสัยว่าเจ้าหน้าที่องค์กรด้านมนุษยธรรมระหว่างประเทศบางส่วนมีจุดยืนสนับสนุนการก่อการร้ายของฮามาส 

ข้อกล่าวหาของอิสราเอลส่งผลปั่นป่วนต่อกระบวนการพิจารณาความช่วยเหลือจากต่างประเทศที่จะส่งไปยังชาวปาเลสไตน์ในฉนวนกาซา แม้ว่าข้อกล่าวหาเหล่านี้ยังไม่ได้รับการพิสูจน์อย่างชัดเจนก็ตาม และนักวิเคราะห์ยังประเมินด้วยว่ารัฐบาลใหม่ของสหรัฐฯ นำโดยโดนัลด์ ทรัมป์ มีแนวโน้มจะสนับสนุนอิสราเอลในหลายด้าน ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อกระบวนการช่วยเหลือและเยียวยาชาวปาเลสไตน์ไปด้วย

เมื่อบวกกับท่าทีของพรรคการเมืองขวาจัดของอิสราเอลอย่าง JP ที่ถอนตัวจากการเป็นพรรคร่วมรัฐบาลของนายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู ไปเรียบร้อย เค้าลางความขัดแย้งภายในประเทศที่อาจนำไปสู่การเตะถ่วงไม่ให้รัฐบาลทำตามเงื่อนไขข้อตกลงหยุดยิงจึงก่อตัวให้เห็นมาแต่ไกล อนาคตของชาวปาเลสไตน์ภายใต้กระบวนการสันติภาพอันเปราะบางจึงถูกซ้ำเติมด้วยความหวาดระแวงและความไม่แน่นอนของคู่กรณี และสิ่งที่รออยู่เมื่อกลับคืนสู่ภูมิลำเนาก็อาจจะมีเพียงแต่เศษซากปรักหักพังของสงครามเท่านั้น