ในวันแรกที่รับตำแหน่งประธานาธิบดี ทรัมป์ได้ลงนามในคำสั่งฝ่ายบริหารเกือบร้อยฉบับ และหนึ่งในนั้นเป็นคำสั่งแต่งตั้งมัสก์ในฐานะเจ้าหน้าที่พิเศษของรัฐบาล เพื่อให้มัสก์ทำตามเป้าหมายที่ทรัมป์เคยหาเสียงไว้ว่าจะปฏิรูปรัฐบาลเพื่อประหยัดงบประมาณของประเทศ

นโยบายหาเสียงที่สำคัญของทรัมป์ ได้แก่ การส่งกลับผู้อพยพเข้าเมืองที่ไร้สถานะทางกฎหมายราว 11 ล้านคน การปิดชายแดนสหรัฐฯ-เม็กซิโก การพิจารณายุติการมอบสถานะพลเมืองโดยการเกิด การขึ้นภาษีสินค้านำเข้าจากประเทศต่างๆ ที่ทรัมป์มองว่าเป็นฝ่ายเอารัดเอาเปรียบสหรัฐฯ การขยายมาตรการลดหย่อนหรือผ่อนผันภาษีให้กับบริษัทเอกชนเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ และการตัดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นของรัฐบาลลงให้ได้ราว 1 ล้านล้านดอลลาร์ด้วยความช่วยเหลือจากมัสก์ 

ช่วงที่หาเสียงเลือกตั้งเมื่อปี 2024 สิ่งที่มัสก์ระบุว่าจะใช้เป็นวิธีแรกๆ ในการลดค่าใช้จ่ายของรัฐบาลก็คือการปลดเจ้าหน้าที่รัฐที่ไม่จำเป็นออกจากตำแหน่ง ซึ่งไม่ต่างจากวิธีที่มัสก์ใช้กับบริษัท Twitter หนึ่งในสื่อสังคมออนไลน์ที่ทรงอิทธิพลอันดับต้นๆ ของโลก ก่อนจะรีแบรนด์ใหม่กลายเป็น X ในปัจจุบัน เมื่อมัสก์กลายเป็นผู้นำกระทรวงประสิทธิภาพรัฐบาลในยุคสมัยทรัมป์ 2.0 เขาจึงประกาศว่าจะพิจารณายุติสัญญาจ้างเจ้าหน้าที่รัฐบาลกลางและรัฐบาลท้องถิ่น รวมถึงยุบกระทรวง หน่วยงาน และองค์กรที่ได้รับการสนับสนุนจากรัฐแต่เขามองว่า ‘ไร้ประโยชน์’ ให้หมดไป

กระทรวงที่ถูกรัฐบาลทรัมป์พุ่งเป้าว่าจะยุบทิ้ง คือ กระทรวงศึกษาธิการ ส่วนกระทรวงที่ถูกหมายมาดว่าจะตัดหรือเลิกจ้างเจ้าหน้าที่ คือ กระทรวงการคลัง ซึ่งล่าสุดมัสก์และทีมงานขอดูข้อมูลการจ่ายเงินเดือนและบำนาญของเจ้าหน้าที่กระทรวงการคลังทั้งหมด รวมถึงข้อมูลเกี่ยวกับสัญญาจ้างเจ้าหน้าที่รัฐบาลอีกราว 7,500 คนทั้งรัฐบาลกลางและรัฐบาลท้องถิ่นทั่วประเทศ เพื่อจะพิจารณาว่าควรต่อสัญญาหรือยุติบทบาทของเจ้าหน้าที่ที่เขาเห็นว่าไม่มีประโยชน์ 

ประเด็นนี้ทำให้ตัวแทนสหภาพแรงงานกลางและเครือข่ายผู้ได้รับเงินบำนาญของกระทรวงการคลังในสหรัฐฯ เตรียมยื่นฟ้องต่อศาลเพื่อยับยั้งมัสก์ไม่ให้เข้าถึงข้อมูลของทั้งเจ้าหน้าที่และอดีตเจ้าหน้าที่ เพราะเกรงว่ามัสก์และทีมงานจะแสวงหาผลประโยชน์จากข้อมูลส่วนบุคคลที่สมควรได้รับการคุ้มครอง

นอกจากนี้ยังมี USAID องค์กรเก่าแก่ที่ให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมและประเด็นอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งอยู่ในสังกัดรัฐบาลสหรัฐฯ เป็นอีกหนึ่งองค์กรไร้ประโยชน์ที่มัสก์คิดจะยุบทิ้ง โดยเขาเปรียบเปรย USAID ว่าเป็นหน่วยงานที่ ‘เต็มไปด้วยหนอนชอนไช’ ในขณะที่ผู้เห็นต่างจากมัสก์และทรัมป์มองว่า USAID คือองค์กรสำคัญซึ่งทำหน้าที่ผลักดันนโยบายและแนวคิดเชิงยุทธศาสตร์ของรัฐบาลสหรัฐฯ มาทุกยุคทุกสมัย ทำให้แนวคิดหรืออุดมการณ์ทางการเมืองของรัฐบาลสหรัฐฯ มีจุดยืนหรือหยั่งรากลึกจนกลายเป็นประเด็นชี้นำโลก 

ที่สำคัญคือ USAID เป็นหน่วยงานที่ให้ความช่วยเหลือองค์กรระหว่างประเทศอีกหลายแห่ง ซึ่งไม่ได้รับผิดชอบแค่ประเด็นความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ แต่รวมถึงการช่วยเหลือด้านมนุษยธรรม การพิจารณายุบ USAID ทิ้งจึงไม่เพียงส่งผลกระทบต่อคนทำงานในสหรัฐฯ เท่านั้น แต่จะสร้างแรงสั่นสะเทือนไปยังองค์กรอื่นๆ ทั่วโลก ทั้งยังอาจทำให้การทำงานที่เป็นประโยชน์ต่อมนุษยชาติในบางด้านพลอยหยุดชะงักไปอย่างน่าเสียดาย 

แต่ผู้สนับสนุนประธานาธิบดีทรัมป์และพรรครีพับลิกันโต้แย้งว่ามัสก์เป็นนักลงทุนรายใหญ่ที่สร้างการจ้างงานนับแสนตำแหน่งในสหรัฐฯ และเขาได้รับอำนาจโดยชอบธรรมเพราะทรัมป์กล่าวถึงนโยบายหาเสียงเลือกตั้งอย่างชัดเจน การที่เสียงข้างมากของคนอเมริกันใช้สิทธิโหวตเลือกทรัมป์เป็นประธานาธิบดีจึงเท่ากับการยอมรับว่ามัสก์มีคุณสมบัติเหมาะสมและได้รับความเห็นชอบจากคนอเมริกันไปโดยปริยาย

แต่ถ้าย้อนกลับไปดูผลสำรวจความเห็นที่จัดทำโดยสถาบันวิจัย Pew Research เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2024 เพื่อประเมินว่าคนอเมริกันมีความเข้าใจเกี่ยวกับนโยบายหาเสียงของทรัมป์เรื่องอะไรบ้าง กลับมีผลสวนทางกับข้ออ้างของคนสนับสนุนทรัมป์และมัสก์ เพราะโพลของ Pew Research สรุปว่าผู้สนับสนุนทรัมป์ส่วนใหญ่ ซึ่งคิดเป็น 86 เปอร์เซ็นต์ของผู้ตอบแบบสอบถาม เชื่อว่านโยบายทางการเมืองของทรัมป์สำคัญและสามารถที่จะเปลี่ยนแปลงประเทศได้จริง ขณะที่ผู้สนับสนุน คามาลา แฮร์ริส จากพรรคเดโมแครต คู่แข่งของทรัมป์ในการเลือกตั้งที่ผ่านมา มีเพียง 12 เปอร์เซ็นต์เท่านั้นที่เชื่อมั่นว่าคามาลาจะเปลี่ยนแปลงประเทศได้ถ้าชนะการเลือกตั้งและได้รับตำแหน่งประธานาธิบดี

อย่างไรก็ดี ผู้สนับสนุนทรัมป์ 93 เปอร์เซ็นต์ตอบว่านโยบายที่พวกเขาเห็นว่าสำคัญที่สุด ได้แก่ การจัดการกับผู้อพยพ รองลงมาจึงเป็นนโยบายต่างประเทศ การทำสงครามอิสราเอล-ฮามาส การแก้ปัญหาเศรษฐกิจ ท่าทีของสหรัฐฯ ในสงครามยูเครน-รัสเซีย นโยบายสาธารณสุข และสิทธิการทำแท้ง แต่ไม่ได้พูดถึงนโยบายปฏิรูปรัฐบาลที่ทรัมป์ต้องการให้มัสก์เป็นผู้ดำเนินการ

นอกจากนี้ยังมีผลสำรวจความเห็นของ The Economist/ YouGov ซึ่งเปรียบเทียบความเห็นของผู้สนับสนุนพรรครีพับลิกันที่มีต่อนโยบายการมอบอำนาจให้ อีลอน มัสก์ เป็นผู้นำการปฏิรูปประสิทธิภาพรัฐบาล ระหว่างผลสำรวจในเดือนพฤศจิกายน 2024 กับผลสำรวจในวันที่ 2-4 กุมภาพันธ์ 2025 ซึ่งพบว่ามีความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นอย่างชัดเจน เพราะจำนวนผู้ที่เคยตอบว่าตัวเองอยากให้มัสก์มีอิทธิพลอย่างมากในรัฐบาลทรัมป์ ลดลงจาก 49 เปอร์เซ็นต์เมื่อปีที่แล้ว เหลือเพียง 26 เปอร์เซ็นต์ช่วงต้นปี 2025 

ส่วนผู้ที่ตอบแบบสอบถามของ The Economist/ YouGov ที่ระบุว่าตัวเองไม่อยากให้มัสก์มีอิทธิพลต่อรัฐบาลเลยแม้แต่นิดเดียวก็เพิ่มจาก 12 เปอร์เซ็นต์เป็น 17 เปอร์เซ็นต์ ขณะที่คะแนนนิยมของทรัมป์ก็ลดลงจากเดิมซึ่งอยู่ที่ 50 เปอร์เซ็นต์ ลงมาอยู่ที่ 48 เปอร์เซ็นต์ อาจสะท้อนให้เห็นว่าแม้กระทั่งในกลุ่มคนที่สนับสนุนทรัมป์และรีพับลิกันเองก็มีความเปลี่ยนแปลงทางทัศนคติเมื่อได้รับทราบข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับการทำหน้าที่ปฏิรูปรัฐบาลของมัสก์-ทรัมป์ ในช่วงต้นกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา

จึงทำให้เกิดคำถามตามมาจากหลายฝ่าย ไม่ว่าจะเป็นผู้สนับสนุนพรรคฝ่ายค้าน นักวิชาการ และประชาชนทั่วไป ซึ่งตั้งข้อสงสัยว่ามัสก์จะอดใจไม่ใช้โอกาสนี้สร้างมูลค่าเพิ่มหรือเก็บเกี่ยวผลประโยชน์ส่วนตัวได้จริงหรือ 

ปัจจุบันมัสก์เป็นผู้บริหารรายใหญ่ของกิจการหลายด้าน แต่บริษัทที่โดดเด่นและสำคัญที่สุด ได้แก่ SpaceX ซึ่งลงทุนในโครงการอวกาศและเป็นผู้ได้รับสัมปทานมูลค่ากว่าพันล้านดอลลาร์จากรัฐบาลสหรัฐฯ มาหลายฉบับแล้ว ตามด้วย Tesla ผู้ผลิตรถยนต์ไฟฟ้าและนวัตกรรมอื่นๆ รวมถึง X (หรือ Twitter) ที่เป็นสื่อสังคมออนไลน์ทรงอิทธิพลต่อการรับรู้ข้อมูลของคนจำนวนมหาศาลในโลกยุคดิจิทัล ในขณะที่กระทรวงที่รับผิดชอบด้านอวกาศ สิ่งแวดล้อม และการพัฒนาโครงการพลังงานต่างๆ เป็นกลไกภาครัฐที่มัสก์ได้รับมอบอำนาจให้เข้าถึง 

ผู้ที่ตั้งคำถามกับรัฐบาลมัสก์-ทรัมป์ ชี้ว่ามัสก์และทีมงานของเขาอาจใช้ข้อมูลชั้นความลับของแต่ละกระทรวงเพื่อเก็งกำไรให้กับบริษัทของตัวเอง และบทวิเคราะห์จำนวนมากก็ชี้ให้เห็นข้อเท็จจริงว่ามัสก์เคยมีประวัติการใช้ข้อมูลวงในปั่นมูลค่าหุ้นในตลาดหลักทรัพย์มาแล้ว เมื่อบวกกับแนวทางการบริหารกิจการที่ยึดมั่นในความคิดตัวเองเป็นหลัก จนเคยถูกสื่อไอทีอย่าง TechCrunch ตั้งฉายาว่าเป็นเผด็จการอำนาจนิยม Techno-Fascism ก็ทำให้มัสก์ยิ่งเป็นบุคคลที่ไม่สมควรได้รับมอบอำนาจที่ไร้การตรวจสอบถ่วงดุลจากภาครัฐอย่างยิ่ง

ถึงแม้ว่าทุกรัฐบาลสหรัฐฯ ในอดีตจะถูกกล่าวหาว่าตกอยู่ภายใต้เงาของนายทุนผู้สนับสนุนเรื่องงบประมาณหาเสียงเลือกตั้งมาโดยตลอด แต่การมอบอำนาจให้นายทุนเข้าแทรกแซงกิจการของรัฐบาลโดยตรงอย่างกรณีมัสก์และทรัมป์ยังไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน ทั้งยังทำให้เกิดความเคลือบแคลงด้วยว่าคดีความต่างๆ ที่ยังไม่ยุติของมัสก์จะได้รับการพิจารณาตามกระบวนการในชั้นศาลอย่างโปร่งใส เสรี เป็นธรรม ไร้แรงกดดันทางการเมืองได้จริงหรือไม่ เพราะถ้าดูจากปัจจัยแวดล้อมต่างๆ จะเห็นว่าคดีความเหล่านี้คงถูกพักไว้ก่อนจนกว่าทรัมป์และมัสก์จะพ้นจากตำแหน่งไป ซึ่งอย่างน้อยก็ต้องใช้เวลาอีกราว 4 ปี 

นอกจากนี้ ทรัมป์เองก็มีประวัติที่ชัดเจนในการเป็นประธานาธิบดีผู้ตัดสินใจตามความต้องการของตัวเองเป็นหลัก ทั้งยังถูกกล่าวหาว่าไม่รับฟังเสียงคัดค้านหรือแม้แต่มติของสภาคองเกรส การผนึกกำลังระหว่างมัสก์-ทรัมป์ จึงกลายเป็นเรื่องเหนือความคาดเดาของแทบทุกฝ่าย และผลพวงที่ตามมาเกรงว่าอาจจะสร้างความเสียหายหรือแรงสั่นสะเทือนให้กับผู้คนมากมายทั้งในประเทศและทั่วโลก