อาเซียน คือฐานการลงทุนใหม่ เมื่อไต้หวันหวังลดการพึ่งพาจีน

ความตึงเครียดระหว่างจีนกับไต้หวันที่มีมาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะกรณีที่ แนนซี เพโลซี ประธานสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐฯ เยือนไต้หวันเมื่อต้นเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา สร้างความกังวลและความกดดันให้กับทั่วโลก ทั้งในแง่การเมืองและเศรษฐกิจ โดยเฉพาะในหลายอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับการค้าและการขนส่งที่จะส่งผลกระทบต่อห่วงโซ่อุปทานโลก

แม้จะมีความขัดแย้งระหว่างกันมาอย่างยาวนาน แต่ข้อมูลทางเศรษฐกิจบ่งชี้ได้ว่าทั้งจีน และไต้หวันก็ยังคงทำการค้าระหว่างกัน พึ่งพากันทางเศรษฐกิจ และการลงทุนเรื่อยมา 

นับตั้งแต่ปี 2016 เป็นต้นมาที่ประธานาธิบดีไช่อิงเหวิน ของไต้หวัน พยายามจะลดการพึ่งพาจีนลง และพยายามฟื้นฟูเศรษฐกิจ รัฐบาลไต้หวันจึงมีนโยบายมุ่งใต้ใหม่ (New Southbound Policy) ที่เป็นโครงการส่งเสริมให้เอกชนหาแหล่งลงทุนใหม่ และให้ความสำคัญกับความสัมพันธ์ทางการค้าและการลงทุนของไต้หวันกับประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และประเทศอื่นๆ นอกจากจีน 

พร้อมกันนั้นยังส่งเสริมให้เอกชนที่ลงทุนในจีนถอนฐานการลงทุนย้ายกลับประเทศ และมีนโยบายช่วยเหลือบริษัทในด้านต่างๆ 

การค้าระหว่างจีน (ทั้งจีนแผ่นดินใหญ่และฮ่องกง) และไต้หวัน

• ปี 2021 มีมูลค่าการค้าระหว่างกัน 273,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ โดยการส่งออกไปจีนคิดเป็น 42.3% ของการส่งออกของไต้หวัน 
• ปี 2021 การลงทุนของไต้หวันสะสมในจีนมีมูลค่าเกือบ 200,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ
• ปี 2020 มีชาวไต้หวันประมาณ 240,000 คนทำงานในจีนแผ่นดินใหญ่ 

จนถึงตอนนี้ทิศทางแนวโน้มการย้ายฐานการผลิตการลงทุนออกจากจีนยังมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น และข้อมูลจากการสำรวจของศูนย์ยุทธศาสตร์และการศึกษานานาชาติ (CSIS) ล่าสุดนี้ยืนยันได้ว่า ไต้หวันลดการพึ่งพาจีนมากขึ้นเรื่อยๆ พร้อมถอนทุนกลับประเทศ และหาฐานการผลิตใหม่ โดยเฉพาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ศูนย์ยุทธศาสตร์และการศึกษานานาชาติ (CSIS) ทำการสำรวจบริษัทไต้หวันจำนวน 525 แห่ง ในช่วงวันที่ 25 กรกฎาคม - 1 สิงหาคม 2565 ก่อนที่ แนนซี เพโลซี ประธานสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐฯ เยือนไต้หวันเมื่อต้นเดือนสิงหาคม และก่อนที่จะมีการฝึกทหารโดยกองทัพปลดแอกประชาชนของจีนที่เข้าใกล้ไต้หวันมากขึ้น ผลการสำรวจปรากฏว่า 

76% ของผู้ตอบแบบสำรวจ หรือมากกว่า 3 ใน 4 เห็นว่า ไต้หวันจำเป็นต้อง ‘ลดการพึ่งพาเศรษฐกิจในจีนแผ่นดินใหญ่’ ในขณะที่มีเพียง 21% เท่านั้นที่ไม่เห็นด้วย และมากกว่าครึ่งของธุรกิจทั้งหมดที่ตอบแบบสำรวจกำลังพิจารณาในการย้ายฐานการผลิตออกจากจีนแผ่นดินใหญ่ 

และยังพบว่า มากกว่า 1 ใน 4 หรือราว 25.7% ของบริษัทที่ทำการสำรวจที่มีธุรกิจในจีนได้ย้ายฐานการผลิตออกจากจีนแผ่นดินใหญ่แล้ว

• ดูความสัมพันธ์เศรษฐกิจจีน-ไต้หวัน แม้ขัดแย้ง แต่ค้าขายกันปีละเกือบ 200,000 ล้านเหรียญ 
• ความตึงเครียดจีน vs ไต้หวัน-สหรัฐฯ สู่ความตึงเครียดทางเศรษฐกิจ กับ ‘สงครามชิป’ ที่จะดุเดือดยิ่งขึ้น

นอกจากต้องการลดการพึ่งพาจีนแล้ว สาเหตุหลักๆ มาจากความกังวลเรื่องผลกระทบและความเสี่ยงในการดำเนินธุรกิจจากความตึงเครียดของทั้งจีน-ไต้หวัน และจีน-สหรัฐฯ ที่อาจจะเกิดขึ้นในภายภาคหน้า อีกทั้งยังรวมถึงนโยบาย Zero-Covid ของจีนที่ยังคงความเข้มข้นจนถึงตอนนี้ 

เกือบครึ่งของผู้ตอบแบบสอบถามดังกล่าวระบุว่า นโยบายปลอดโควิดของจีนแผ่นดินใหญ่มีผลกระทบค่อนข้างแย่ หรือเชิงลบมากต่อรายได้ของบริษัท มีเพียง 15% เท่านั้นที่บอกว่ามีผลดี และ 39% บอกว่าไม่มีผล 

ขณะที่สิ่งที่จะทำให้ไต้หวันได้เปรียบจีนแผ่นดินใหญ่คือ การรักษาความได้เปรียบทางเทคโนโลยีไว้เหนือจีนแผ่นดินใหญ่เป็นสิ่งสำคัญที่ต้องควบคุมอย่างเข้มงวด ที่ต้องทำควบคู่ไปกับการทำการวิจัยและพัฒนา (R&D) ภายในไต้หวันให้มากขึ้น

และแม้ว่าจีนแผ่นดินใหญ่จะเป็นคู่ค้ารายใหญ่ที่สุดของไต้หวัน และได้รับประโยชน์จากการลงทุนสะสมของไต้หวันในช่วงสามทศวรรษที่ผ่านมา แต่เมื่อให้จัดลำดับความสำคัญ บริษัทไต้หวันให้ความเป็น ‘หุ้นส่วนทางเศรษฐกิจ’ กับจีนน้อยกว่าชาติอื่นๆ และปัจจุบันไต้หวันให้ความสำคัญกับการลงทุน การค้าที่หลากหลายผ่านข้อตกลงในระดับภูมิภาคมากขึ้น

ที่น่าสนใจไปกว่าการถอนการลงทุนในจีนแผ่นดินใหญ่ คือ ฐานการลงทุนแห่งใหม่ที่บริษัทไต้หวันเลือกที่ใด 

คำตอบส่วนใหญ่ที่ได้จากทั้งกว่า 500 บริษัทที่สำรวจนั้น พบว่า กว่าครึ่งเลือกย้ายธุรกิจกลับประเทศ และ 63.1% เลือกย้านฐานการลงทุนไปยังในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จึงไม่น่าแปลกใจที่ผลสำรวจจะพบว่าหลายบริษัทของไต้หวันให้ความสนใจต่อนโยบายระดับภูมิภาคที่มีส่วนสำคัญในการดำเนินธุรกิจ

สอดคล้องกับที่ ประธานาธิบดีไช่อิงเหวิน กล่าวใบนเวที Yushan Forum ที่เน้นย้ำว่า นโยบายมุ่งใต้ใหม่ (New Southbound Policy)  จะมีบทบาทสำคัญในการมีส่วนร่วมทางเศรษฐกิจระหว่างไต้หวันและประเทศในเอเชีย และยังบอกอีกว่าบริษัทไต้หวันได้เพิ่มการลงทุนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในอัตราที่มหาศาล ตั้งแต่เดือนมกราคม-กรกฎาคม 2022 การลงทุนจากไต้หวันผ่านนโยบายมุ่งใต้ใหม่ใน 18 ประเทศ มีมูลค่าเกิน 2,200 ล้านดอลลาร์สหรัฐ คิดเป็น 43.9% ของการลงทุนภายนอกประเทศทั้งหมดของไต้หวัน

ที่น่าสนใจไม่น้อยต่อจากนี้คือกรอบความร่วมมือทางการค้าระดับภูมิภาคอย่าง Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP) และ Comprehensive and Progressive Trans-Pacific Partnership (CPTPP) ที่บริษัทไต้หวันเลือกให้เป็นท็อปของนโยบายที่มีความสำคัญต่อไต้หวันในอนาคต

อ้างอิง : csis, nikkei, forbes