มองโลกนักประพันธ์ ผ่านผลงานและความคิด ในห้องสมุด ‘มุราคามิ’

ห้องสมุด ‘มุราคามิ ’ณ มหาวิทยาลัยวาเซดะ กรุงโตเกียว รวบรวมผลงานประพันธ์ เอกสารส่วนตัว และลายมือต้นฉบับของ ฮารุกิ มุราคามิ นักเขียนชื่อดัง ศิษย์เก่าคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ เอกการละครและภาพยนตร์ โดยห้องสมุดแห่งนี้เตรียมเปิดทำการตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคมเป็นต้นไป

‘ห้องสมุดวรรณกรรมนานาชาติวาเซดะ’ (The Waseda International House of Literature) เป็นอาคารสูง 5 ชั้น กับอีก 1 ชั้นใต้ดิน ออกแบบโดย เคนโงะ คุมะ สถาปนิกวัย 67 ปี โดยเฉพาะในส่วนอุโมงค์โปร่งที่ทำจากไม้และโลหะภายนอกอาคาร ที่ผู้ออกแบบอธิบายว่าเป็นภาพสะท้อนของตัวละครในงานประพันธ์ของมุราคามิ ซึ่งมักมีความสัมพันธ์คาบเกี่ยวอยู่ทั้งโลกจริงและจินตนาการเหนือจริง 

ภายในห้องสมุด นอกจากหนังสือกว่า 3,000 เล่มของมุราคามิที่เรียงรายบนชั้นหนังสือสูงจรดเพดาน ยังมีคาเฟ่ Orange Cat ที่ชั้นใต้ดิน พื้นที่สำหรับจัดนิทรรศการ พื้นที่ให้คนมาพูดคุยกัน มีแกรนด์เปียโนยามาฮ่าสีขาว ที่ครั้งหนึ่งเคยอยู่ใน Peter Cat บาร์แจ๊ซของมุราคามิ ก่อนที่เขาจะออกนวนิยายเล่มแรก สดับลมขับขาน (Hear the Wind Sing) มีสตูดิโอและเครื่องเสียงครบครัน รวมถึงแผ่นเสียงที่มุราคามิสะสมไว้ด้วย

ฮารุกิ มุราคามิ นักเขียนชาวญี่ปุ่นที่มีผลงานชื่อดังมากมาย เป็นที่รู้จักในวงการวรรณกรรมโลก งานเขียนของเขาได้รับการแปลเป็นภาษาต่างๆ รวมทั้งไทย  เช่น นวนิยายเรื่อง Norwegian Wood, 1Q84, Kafka on the Shore มุราคามิยังจัดรายการวิทยุทาง Tokyo FM ตั้งแต่ปี 2018 และเป็นที่รู้จักในหมู่นักอ่านว่า เขาชอบดนตรีแจ๊ซ และแมว ทำให้สองสิ่งนี้เป็นวัตถุดิบให้มุราคามิหยิบจับมาประกอบผลงานเขียนอยู่บ่อยครั้ง

วันเปิดห้องสมุด มุราคามิกล่าวว่า “ด้วยความสัตย์จริง ผมคิดว่า สถานที่แบบนี้จะสร้างขึ้นได้ตอนที่ผมตายแล้วเท่านั้น ผมอยากจะพักผ่อนอย่างสงบ และมีคนอื่นดูแลห้องสมุดนี้ ตอนที่ผมหลับอยู่ ผมตระหนกเล็กน้อยเมื่อเห็นสิ่งนี้ตอนที่ยังมีชีวิต”

แม้จะอยู่ท่ามกลางการระบาดของโควิด-19 แต่ห้องสมุดนี้ก็เปิดดำเนินการ งานเขียนบางชิ้นของมุราคามิเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์สำคัญในญี่ปุ่น เช่น เหตุแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ หรือการปล่อยก๊าซซารินในสถานีรถไฟที่กรุงโตเกียว ซึ่งมุราคามิได้ตอบสนองจุดเปลี่ยนต่างๆ ในวิถีของตัวเอง “ผมคิดว่าการสร้างชุมชนเช่นนี้ในยุคโควิด-19 ระบาดมีความหมายในตัวเอง”

บรรยากาศห้องสมุดที่แสนมีชีวิตชีวานี้ ส่วนหนึ่งเป็นความคิดของมุราคามิที่อยากจะเก็บผลงานและต้นฉบับของตนเองไว้หลังจากที่เขาเสียชีวิต เนื่องจากไม่มีลูกหลาน 

ในวันเปิดห้องสมุดอย่างเป็นทางการ 22 กันยายน มุราคามิในวัย 72 ปี กล่าวว่า “ถ้าแค่วางข้าวของไว้เท่านั้น คนก็จะมาครั้งเดียวและไม่กลับมาอีกเลย ผมอยากจะให้มันเป็นพื้นที่ที่มีชีวิตชีวา” เขาเห็นว่าจุดแข็งของวาเซดะคือ ตั้งอยู่กลางเมือง และเป็นพื้นที่เปิดสำหรับประชาชนทั่วไป และหวังว่าห้องสมุดแห่งนี้จะเป็นศูนย์กลางการแลกเปลี่ยนความรู้และการวิจัยเกี่ยวกับวรรณกรรมญี่ปุ่น

มุราคามิจบการศึกษาจากมหาวิทยาลัยวาเซดะในปี 1975 เมื่อเดือนเมษายน 2021  เขาได้รับเชิญให้กล่าวต้อนรับนักศึกษาใหม่ เขาเปรียบเทียบการดำรงอยู่ของนักเขียนนวนิยายว่าเหมือนไฟฉาย และหวังว่าแสงไฟนี้จะถูกส่งต่อไปยังคนรุ่นหลัง 

“ผมเรียนรู้การเขียนนวนิยายจากรุ่นพี่ และคิดว่ามีไม่กี่คนที่จะสืบต่อสิ่งที่ผมเขียน บางทีเพราะว่าผมไม่มีลูก จึงมีสำนึกเกี่ยวกับมรดกต่อสาธารณะหรือมรดกตกทอดที่ไม่จำกัดอยู่แค่เรื่องส่วนตัว”

มุราคามิเข้าเรียนมหาวิทยาลัยในปี 1968 ช่วงเวลาที่ขบวนการเคลื่อนไหวนักศึกษาทั่วโลกเบ่งบาน แม้มุราคามิไม่ได้สังกัดกลุ่มใดๆ แต่เขาก็เข้าร่วมการชุมนุมหลายครั้ง 

“ผมคิดว่าอุดมคตินิยม (Idealism) ที่เรามีนั้นสำคัญ แม้ว่ามันอาจจะเป็นไปไม่ได้จริงก็ตาม การมีอุดมการณ์นั้นสำคัญ แต่ทุกวันนี้มันยากที่คนหนุ่มสาวจะคิดถึงอุดมการณ์” 

ในวันเปิดห้องสมุด มุราคามิกล่าวว่า “ผมอยากจะสร้างพื้นที่ในมหาวิทยาลัย ซึ่งเป็นพื้นที่ซึ่งมีศักยภาพสำหรับให้นักศึกษาได้ทำกิจกรรมเหล่านี้ หลังจากที่ผมจากไปแล้ว”

เฉพาะช่วงโควิด-19 นี้จำกัดให้เข้าชมได้เฉพาะคนที่อาศัยอยู่ที่จังหวัดโตเกียว คานางาวะ ไซตามะ และชิบะ รวมถึงนักศึกษาของมหาวิทยาลัยวาเซดะ แต่ต้องจองล่วงหน้าก่อน

อ้างอิง: 

english.kyodonews.net, facebook.com/tonarijapanth, japantimes.co.jp, straitstimes.com