คาร์บอนเครดิต = ไร้ประโยชน์? เมื่อการชดเชยคาร์บอนอาจไม่ยั่งยืนจริงและกำลังกระทบชีวิตคน

Summary

• ตลาดคาร์บอนเครดิตกำลังเดินหน้า ในขณะที่กระแสกลับสวนทาง เพราะเกิดการตั้งคำถามถึงผลกระทบที่ตามมา และการฉวยเอาแนวคิดนี้ฟอกเขียวธุรกิจด้วยภาพลักษณ์ที่แสดงความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม นั่นเป็นที่มาของการศึกษาวิจัยอย่างกว้างขวางทั่วโลก และงานศึกษาในหลายๆ ชิ้น ล้วนระบุผลไปในทำนองเดียวกันว่า โครงการชดเชยคาร์บอนที่เกิดขึ้นในโลก ส่วนใหญ่เป็นเรื่อง ‘ไร้ประโยชน์’
• มากกว่า 70% ของโครงการชดเชยคาร์บอน สร้างผลกระทบด้านลบต่อชุมชนท้องถิ่น ทั้งแง่สิ่งแวดล้อม สังคม เศรษฐกิจ และในจำนวนเหล่านั้นยังละเมิดสิทธิมนุษยชนของคนในพื้นที่ โดยเฉพาะในประเทศกำลังพัฒนาที่เป็นพื้นที่ตั้งของโครงการชดเชยคาร์บอน อาทิ โครงการป่าไม้ โครงการจัดการขยะ โครงการผลิตไฟฟ้าพลังงานลม ฯลฯ
• ‘คำป่าหลาย’ ชุมชนขนาดเล็กในจังหวัดมุกดาหาร ซึ่งเคยถูกไล่รื้อที่ทำกินและดำเนินคดีจากนโยบาย ‘ทวงคืนผืนป่า’ ยุค คสช. หวนกลับเข้ามาสู่วังวนของการพิพาทอีกครั้ง เมื่อโครงการผลิตไฟฟ้าพลังงานลมปักหมุดลงในชุมชนในนามความยั่งยืน มี ‘คาร์บอนเครดิต’ เป็นสมการใหญ่ และกำลังละเมิดสิทธิมนุษยชนและสิทธิชุมชน
• เมื่อคาร์บอนเครดิต กลายเป็นเครื่องมือให้ภาคธุรกิจนำไปใช้ประโยชน์ เพิกเฉยต่อการลดการปล่อยคาร์บอนที่ต้นทาง ทั้งยังลดทอนสิทธิของคนในพื้นที่เสียแล้ว ทางออกของการลดก๊าซเรือนกระจกที่สมประโยชน์ร่วมกันจะอยู่ตรงไหน?