ยิงกระสุนกระทบช้อนส้อม ความขัดแย้งยูเครน-รัสเซีย สะเทือนห่วงโซ่อุปทานอาหารโลก

สถานการณ์ความขัดแย้งระหว่างยูเครนและรัสเซียที่ยังไม่คลี่คลายอาจส่งผลสะเทือนต่อห่วงโซ่อุปทานอาหารของโลกอย่างมาก เพราะทั้งรัสเซียและยูเครนต่างมีบทบาทสำคัญต่อการผลิตอาหารป้อนชาวโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งข้าวสาลี ทั้งสองประเทศเป็นผู้ส่งออกข้าวสาลีและธัญพืชต่างๆ รายใหญ่ของโลก ในปี 2020 รัสเซียส่งออกข้าวสาลีมากที่สุดในโลก เมื่อรวมการส่งออกข้าวสาลีของทั้งสองประเทศพบว่า มีสัดส่วน 26 เปอร์เซ็นต์ ของตลาดข้าวสาลีโลก

สิ่งที่เกิดขึ้นนำมาสู่ความกังวลว่าอาจเกิดภาวะขาดแคลนอาหาร ภูมิภาคนี้เป็นศูนย์กลางของการผลิตสินค้าทางการเกษตรที่สำคัญ ยูเครนและรัสเซียเป็นแหล่งอาหารสำคัญของประเทศรายได้น้อยและปานกลางหลายประเทศ ซึ่งผู้คนหลายสิบล้านกำลังอยู่ในภาวะไร้ความมั่นคงทางอาหาร

ในปี 2020 อียิปต์และตุรกีพึ่งพาการนำเข้าเมล็ดข้าวสาลีจากยูเครนและรัสเซียรวมกันแล้วมากกว่า 70 เปอร์เซ็นต์ ของปริมาณการนำเข้าทั้งหมด ส่วนยูเครนส่งออกข้าวสาลีกว่า 95 เปอร์เซ็นต์ ไปยังเอเชีย และแอฟริกา 

ประเทศตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือพึ่งพาข้าวสาลีจากยูเครนในสัดส่วนที่ค่อนข้างสูง โดยประเทศที่นำเข้าข้าวสาลีจากยูเครนมากที่สุดคือ อียิปต์ ตุรกี บังกลาเทศ อินโดนีเซีย และปากีสถาน ขณะที่รัสเซียส่งออกข้าวสาลีปริมาณมากไปยังหลายประเทศแอฟริกา เช่น ไนจีเรีย และซูดาน

หากความขัดแย้งยังคงยืดเยื้อต่อไป ก็จะส่งผลต่อการเก็บเกี่ยวข้าวสาลีในฤดูร้อนปีนี้ ขนมปังและพาสต้า ซึ่งเป็นอาหารหลักของชาวยุโรป ก็จะได้รับผลกระทบนี้ด้วย ราคาอาหารพุ่งสูงขึ้น เพราะห่วงโซ่อุปทานของโลกถูกรบกวน

นอกจากนี้รัสเซียและยูเครนยังเป็นผู้ส่งออกน้ำมันดอกทานตะวันหลักของโลก รวมกันแล้วคิดเป็นสัดส่วน 80 เปอร์เซ็นต์ ของตลาดการส่งออกน้ำมันดอกทานตะวันทั้งโลก ผู้ผลิตมันฝรั่งแผ่นทอดกรอบและเครื่องสำอางอาจจะเผชิญกับการขาดแคลนน้ำมันดอกทานตะวันเช่นกัน

ยิ่งไปกว่านั้น รัสเซียและเบลารุส ซึ่งเป็นพันธมิตรของรัสเซีย ยังเป็นผู้ส่งปุ๋ยรายใหญ่ของโลก การขาดแคลนปุ๋ยจะส่งผลต่อการผลิตสินค้าเกษตรทั่วโลก 

ขณะเดียวกันการขนส่งสินค้าทั้งทางเรือและอากาศก็มีปัญหาด้วย ท่าเรือรอบทะเลดำปิด เรือขนส่งสินค้าเกินครึ่งหยุดชะงัก ส่วนการขนส่งสินค้าทางอากาศระหว่างเอเชียและยุโรปก็กินเวลามากขึ้น เนื่องจากต้องหลีกเลี่ยงน่านฟ้ารัสเซีย อีกทั้งยังใช้น้ำมันมากขึ้นด้วย มีการวิเคราะห์ว่าเส้นทางบินจากกรุงนิวเดลี อินเดียไปกรุงลอนดอน สหราชอาณาจักรใช้เวลานานกว่าเดิม 8 เปอร์เซ็นต์

เมิร์สค (Maersk) บริษัทขนส่งสินค้ารายใหญ่ของโลกประกาศเมื่อวันที่ 1 มีนาคมที่ผ่านมาว่าจะหยุดการขนส่งและส่งออกจากรัสเซียไม่ว่าจะเป็นทางน้ำ อากาศ และทางรถไฟ เว้นแต่อาหารและยาเท่านั้น เช่นเดียวกับบริษัทโอเชียน เน็ตเวิร์ก เอ็กซ์เพรส (Ocean Network Express) ฮาพัค-ลอยด์ (Hapag-Lloyd) และเอ็มเอสซี (MSC) บริษัทขนส่งสินค้าทางเรือรายใหญ่ของโลก

นอกจากภาคเกษตรกรรมแล้ว กิจการที่มีห่วงโซ่อุปทานซับซ้อนและข้ามประเทศ เช่น อุตสาหกรรมยานยนต์ได้รับผลกระทบแล้วเพราะขาดแคลนชิ้นส่วนซึ่งต้องอาศัยวัตถุดิบจากรัสเซียและยูเครน เช่น แพลตทินัม อะลูมิเนียม เหล็ก โฟล์คสวาเกนแถลงเมื่อวันที่ 1 มีนาคมว่า การขาดแคลนชิ้นส่วนทำให้ต้องชะลอการผลิตรถยนต์ในโรงงานที่เยอรมนีหลายแห่ง เช่นเดียวกับที่บีเอ็มดับเบิลยูเปิดเผยว่าลดการผลิตที่เยอรมนี ออสเตรีย และสหราชอาณาจักร ขณะที่โรงงานผลิตเซมิคอนดักเตอร์ก็กำลังเฝ้าติดตามปริมาณของแร่นีออน ซีนอน และแพลเลเดียม ซึ่งจำเป็นต่อการผลิต

อ้างอิง:  vox.com, nytimes.com, nytimes.com