ยาจากการปลูกถ่ายอุจจาระ สำหรับรักษาโรคติดเชื้อในลำไส้ ได้รับการอนุมัติใช้อย่างเป็นทางการครั้งแรกในโลก

การปลูกถ่ายเชื้อจุลินทรีย์ในอุจจาระ (Fecal Microbiota Transplantation: FMT) หรือ ‘การปลูกถ่ายอุจจาระ’ แม้จะไม่ค่อยคุ้นหูเท่าไร แต่ก็ไม่ใช่เรื่องใหม่ไกลตัว เพราะในต่างประเทศมีการปลูกถ่ายอุจจาระเพื่อใช้รักษาโรคมาหลายปีแล้ว

สำหรับโรคที่รักษาด้วยวิธีการการปลูกถ่ายเชื้อจุลินทรีย์ในอุจจาระนั้น คือ โรคลำไส้อักเสบจากเชื้อ ซี ดิฟฟิไซล์ (C. difficile) ที่กลับเป็นซ้ำหลังจากที่เคยป่วยและรักษาหายแล้ว ซึ่งโรคนี้เป็นโรคติดเชื้อที่มีสาเหตุมาจากเชื้อแบคทีเรียคลอสตริเดียม ดิฟฟิไซล์ (Clostridium difficile) และภาวะแทรกซ้อนจากการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ 

มีข้อมูลระบุว่าเชื้อซี ดิฟฟิไซล์ก่อให้เกิดอาการท้องเสียที่ทำให้ร่างกายอ่อนเพลีย และอาจรุนแรงจนเป็นอันตรายถึงชีวิต แม้ว่าการติดเชื้อครั้งแรกอาจรักษาได้ด้วยยาปฏิชีวนะ แต่ผู้ป่วย 30% จะมีการติดเชื้อซ้ำ ซึ่งในกรณีของการติดเชื้อซ้ำอาจจำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษาอีกครั้ง หรืออีกทางเลือกคือ การปลูกถ่ายเชื้อจุลินทรีย์ในอุจจาระ

ช่วงหลายปีที่ผ่านมา มีการรักษาผู้ป่วยด้วยการปลูกถ่ายเชื้อจุลินทรีย์แบบเป็นการชั่วคราว ยังไม่มีการอนุญาต หรือรับรองผลิตภัณฑ์นี้อย่างเป็นทางการ 

กระทั่งล่าสุดคณะกรรมาธิการควบคุมดูแลผลิตภัณฑ์ด้านสุขภาพของออสเตรเลีย (Therapeutic Goods Administration) ได้อนุมัติผลิตภัณฑ์ยาไมโครไบโอม (Microbiome) หรือ ผลิตภัณฑ์จากจุลินทรีย์ในอุจจาระที่มีชื่อว่า ‘BIOMICTRA’ ของบริษัท BiomeBank ซึ่งใช้ในรูปแบบการสวนลำไส้โดยผ่านการสวนทวาร 

การอนุมัติครั้งนี้ นับเป็นครั้งแรกในโลกที่มีการอนุมัติการปลูกถ่ายเชื้อจุลินทรีย์ในอุจจาระอย่างเป็นทางการ และให้ผลิตและทำการตลาดผลิตภัณฑ์จากการปลูกถ่ายเชื้อจุลินทรีย์ในอุจจาระ

หลักการรักษาบำบัดโดยการปลูกถ่ายเชื้อจุลินทรีย์ในอุจจาระ (FMT) คือ ปลูกถ่ายอุจจาระของคนที่มีลำไส้ที่แข็งแรงใส่เข้าไปในระบบทางเดินอาหารของคนป่วยที่มีลำไส้ที่ไม่แข็งแรง เพื่อให้ลำไส้ของผู้รับให้มีจุลินทรีย์ที่ดีต่อสุขภาพ ซึ่งจะเป็นการช่วยฟื้นฟู ส่งเสริมระบบและกระบวนการทำงานต่างๆ ของร่างกาย รวมถึงระบบภูมิคุ้มกันที่ทำหน้าที่ต่อสู้กับการติดเชื้อ  

แซม คอสเตลโล (Sam Costello) กรรมการผู้จัดการของ BiomeBank กล่าวว่า การอนุมัตินี้สำคัญสำหรับบริษัทที่เป็นผู้บุกเบิกแนวทางใหม่ๆ ในการรักษาโรค และเป็นความก้าวหน้าที่สำคัญสำหรับการบำบัดโรคด้วยไมโครไบโอมทั่วโลก 

เขาบอกอีกว่า บริษัทตั้งใจจะขยายกำลังการผลิตผลิตภัณฑ์ยาไมโครไบโอมที่ได้รับจากผู้บริจาคเพื่อตอบสนองความต้องการทางการแพทย์ในทันที นอกจากนี้ยังจะเตรียมพัฒนาการปลูกถ่ายอุจจาระด้วยวิธีการใหม่ๆ โดยใช้ไมโครไบโอมที่เพาะเลี้ยง เพื่อขยายการผลิตให้เพียงพอต่อความต้องการใช้ในสเกลที่ใหญ่ขึ้น 

เอมิลี่ ทัคเกอร์ (Emily Tucker) หัวหน้าฝ่ายคัดกรองผู้บริจาคของ BiomeBank บอกว่า สิ่งที่เป็นความยากและท้าทายในการปลูกถ่ายเชื้อจุลินทรีย์ในอุจจาระ คือ การหาผู้บริจาคที่เหมาะสม ซึ่งผู้บริจาคต้องผ่านการตรวจคัดกรองและประเมินว่ามีสุขภาพดี ก่อนที่จะทำการบริจาคในห้องรับบริจาคพิเศษ หลังจากนั้นจึงแยกและจัดประเภทของแบคทีเรียที่เหมาะสม 

ดร.แซม ฟอร์สเตอร์ (Sam Forster) ประธานเจ้าหน้าที่บริหารฝ่ายเทคโนโลยีของ BiomeBank กล่าวว่า การบำบัดด้วยไมโครไบโอมจะเปลี่ยนโฉมการรักษาโรคต่างๆ ตอนนี้ BiomeBank กำลังพัฒนาวิธีการส่งจุลินทรีย์เข้าไปในร่างกายให้เร็วขึ้น และพัฒนาการบำบัดด้วยไมโครไบโอมยุคถัดไปที่มีมาตรฐานมากขึ้น และเป็นแบบเจาะจงมุ่งเป้าเฉพาะโรค 

ในตอนนี้ การปลูกถ่ายเชื้อจุลินทรีย์ในอุจจาระ (FMT) ได้รับการอนุมัติให้ใช้รักษาโรคลำไส้อักเสบจากเชื้อ ซี ดิฟฟิไซล์ (C. difficile) เพียงโรคเดียว แต่ยังมีโครงการวิจัยอีกหลายร้อยโครงการที่กำลังศึกษาวิจัยว่า วิธีการนี้สามารถช่วยรักษาโรคอะไรได้อีกบ้าง 

มีความเป็นไปได้ว่าในอนาคตเราอาจได้ยินข่าวความคืบหน้าการศึกษาว่ามันสามารถรักษาโรคอื่นๆ ได้อีก 

อ้างอิง : The Guardian (1), The Guardian (2), BiomeBank, บำรุงราษฎร์

ภาพ : BiomeBank